Η αίγλη των ζώων

Μοτίβα ζώων, υπαρκτών και φανταστικών, πραγματικών και μυθικών, κυριαρχούν στα χρυσά κοσμήματα της Έλενας Σύρακα ενώ παράλληλα θαυμαστά ζώα απεικονίζονται σε μια σειρά φωτογραφιών που έχει τραβήξει στις αφρικανικές σαβάνες ο Νικόλας Λώτσος. Τη συμβίωση δύο τεχνών, της φωτογραφίας και του χειροποίητου κοσμήματος, πραγματεύεται, στη Γκαλερί Κουρντ, η έκθεση με τίτλο « Η αίγλη των ζώων» την οποία επιμελείται η Ελένη Βαροπούλου. Προς την άγρια φύση, με το ζώο να είναι πλάσμα ελεύθερο στο αυθεντικό περιβάλλον του αλλά και προς μορφές ζώων με συμβολιστική, μεταφορική, αλληγορική σημασία καθώς αυτή καθίσταται απτή χάρις στην τέχνη της χρυσοχοΐας, είναι στραμμένη η έκθεση. Λάμψη προσδίδουν στα ζώα τόσο ο φακός και το βλέμμα του φωτογράφου Λώτσου όσο και τα κομψοτεχνήματα της Έλενας Σύρακα που ενσωματώνει σε απαστράπτοντα χρυσό ζωόμορφες φιγούρες ενώ τις φωτίζει με αστραφτερά διαμάντια και τις ενισχύει με πύρινα ρουμπίνια.

Τα ζώα που με τις πανίσχυρες ιδιότητες, τις ξεχωριστές δεξιότητες και την απαράμιλλη χάρη τους καθήλωναν ανέκαθεν τον άνθρωπο, τον κέντριζαν, τον ενέπνεαν ή καταδυνάστευαν το φαντασιακό του, πέρασαν επί χιλιάδες χρόνια πολλές δοκιμασίες κατά την συμβίωση και τις συγκρούσεις τους με τους ανθρώπους. Αφού οι άνθρωποι τα κυνηγούσαν, τα θυσίαζαν, τα αιχμαλώτιζαν, τα υπέτασσαν, τα υποβάθμιζαν, τα χρησιμοποιούσαν ως τρόπαια, σύμβολα κύρους, στολίδια, καθημερινά αντικείμενα. Για το βλέμμα του ανθρώπου πάνω στα ζώα υπάρχει από τη δεκαετία του 1970 το γνωστό δοκίμιο του John Berger, «Why look at animals» όπου σχετικά με τον δυϊσμό ανθρώπου— ζώου, διαβάζουμε ακόμη και πώς οι άνθρωποι προχώρησαν στην πολιτιστική περιθωριοποίηση των ζώων σε ζωολογικούς κήπους τα χρόνια της πρώτης βιομηχανικής και καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Στην έκθεση «Η αίγλη των ζώων», τα θηρία εμφανίζονται στις φωτογραφίες του Λώτσου ως παραθέματα του πραγματικού. Σε χαρτί έχει αποτυπωθεί το ίχνος της ζωντανής πανίδας από την αφρικανική ήπειρο. Όμως πόσο αληθινό μπορεί να θεωρηθεί ένα φυσικό περιβάλλον στην άυλη απόδοση του αφού πρώτα ο φωτογραφικός φακός το ακινητοποίησε κι έκανε ορατό ό,τι συνήθως είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι;

Τα χρυσά κοσμήματα της Έλενας Σύρακα αναφέρονται σε ζώα ανατρέχοντας στις μυθολογικές ταυτότητες που είχαν κατακτηθεί στο εσωτερικό προϊστορικών και ιστορικών πολιτισμών. Τότε που το ζώο συγκλόνισε τον άνθρωπο των σπηλαίων ώστε να το ζωγραφίσει στους βράχους. Τότε που το ζώο ενσάρκωνε μύθους και θρύλους ή σαν δαιμονικό πλάσμα μεσολαβούσε ανάμεσα σε ανθρώπους και θεούς, γη και άστρα. Οι μνήμες για το μεγαλείο των ζώων είναι άυλες. Όμως τα ζώα επάνω στα περίτεχνα χρυσά αντικείμενα διαθέτουν όγκο και σχήμα χειροπιαστό ενώ και οι πρώτες ύλες που έχουν εξορυχθεί αντιπροσωπεύουν τον κόσμο των ορυκτών, τα πολύτιμα κοιτάσματα με την ξεχωριστή υλικότητα.

Το βλέμμα του σημερινού θεατή αλλάζει απέναντι στα ζώα. Όπως αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο μιλούμε για αυτά. Με αυτήν τη διαπίστωση ως σημείο εκκίνησης και με οδηγό την ιδέα ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να αποτελεί το μόνο μέτρο για το ζωικό βασίλειο, η έκθεση στη Γκαλερί Κουρντ προσκαλεί τους επισκέπτες να διερωτηθούν και για το βλέμμα των ίδιων των ζώων προς τον άνθρωπο.

ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Γκαλερί Κουρντ
Κασσιανής 4 & Φαναριωτών, 114 71, Αθήνα

26.02 – 03.05.2025
Τρίτη με Παρασκευή 12.00 – 20.00
Σάββατο 11.00 – 15.00