Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος (Χατζημιχαήλ) είχε ένα πολύμορφο όσο και πληθωρικό έργο. Εμπνεύστηκε από τη λαϊκή και θρησκευτική παράδοση, την Επανάσταση του ’21, αλλά και από σκηνές της καθημερινής ζωής, όπως το κυνήγι. Ζωγράφισε κυρίως στον Βόλο, στα χωριά του Πηλίου και στη Λέσβο, όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Τα έργα του είναι διάσπαρτα σε εκκλησίες, σπίτια, καφενεία και κάθε είδους καταστήματα, ενώ ένα μεγάλο μέρος τους έχει καταστραφεί. Ο Θεόφιλος, όπως άλλωστε και ο Κόντογλου, υπήρξε εμβληματική προσωπικότητα για τους ζωγράφους της γενιάς του ’30, καθώς αποτέλεσε τον προφανή δρόμο προς την αναζήτηση της παράδοσης. Η ουσιαστική προβολή του έργου του έγινε ωστόσο μετά τον θάνατό του και οφείλεται κατά κύριο λόγο στον τεχνοκριτικό Ε. Τeriade (Στρατής Ελευθεριάδης), χάρη στον οποίο ιδρύθηκε και το Μουσείο Θεόφιλου στη Μυτιλήνη.