Ένα από τα τελευταία ζωγραφικά έργα του Ευγένιου Σπαθάρη, το οποίο ενσωματώνει όλα τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της λαϊκής ζωγραφικής, όπως η επιπεδότητα, τα ζωντανά χρώματα, οι έντονες παραμορφώσεις και οι σκόπιμες, συχνά, σχεδιαστικές ατέλειες. Ο Θρύλος της Αγίας Λαύρας εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σύνολο σχεδίων που εμπνεύστηκε από την ελληνική επανάσταση και φιλοτέχνησε την ίδια περίοδο. Αναφέρεται στον γνωστό μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους επαναστάτες στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, στα Καλάβρυτα. Παρότι κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται από τις πηγές, ούτε καν αναφέρεται στα απομνημονεύματα του ίδιου του ιεράρχη, αποτέλεσε ένα διαχρονικό μύθο για την ελληνική επανάσταση. Κατά πάσα πιθανότητα, προέρχεται από την εντελώς φανταστική ιστορία του Γάλλου ιστορικού Πουκεβίλ (François Pouqueville, 1770-1838) ο οποίος έγραψε το 1824 την ιστορία της επανάστασης.